فلورایدتراپی

فلورایدتراپی کودکان یکی از روش‌های مناسب جهت پیشگیری و کاهش پوسیدگی در دندان آنها است. یون فلوراید به مینای دندان نفوذ کرده و آن را در برابر اسیدهای موجود در غذا، مواد قندی و باکتری های دهان مقاوم می کند که نتیجه آن پیشگیری از پوسیدگی دندان، کم کردن حساسیت دندان، متوقف کردن پوسیدگی در مراحل اولیه بدون نیاز به پر کردن دندان و حفاظت از سطح ریشه دندان می باشد.
در ادامه اطلاعات کاملی درخصوص فلورایدتراپی برای کودکان، مزایا و معایب آن ارائه کرده‌ایم و لیستی از متخصصین دندانپزشکی کودکان که خدمات فلورایدتراپی یا به اصلاح دیگه وارنیش فلوراید ارائه می‌کنند را مشاهده خواهید کرد.

فلوراید چیست؟

فلوراید ماده معدنی است که به صورت طبیعی در آب و غذا وجود دارد. این ماده معدنی امروزه به صورت کنترل شده در آب آشامیدنی مناطق مختلف وجود دارد. این ماده معدنی را علاوه بر آب می توان به خمیردندان و دهان شویه ها نیز اضافه کرد.

از فلوراید می توانید به شکل وارنیش فلوراید نیز استفاده کنید. فلورایدتراپی از روش‌های مناسب برای جلوگیری و کاهش پوسیدگی دندان ها است. پوسیدگی دندان زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های تولیدکننده اسید، مینای سخت محافظت‌کننده دندان‌ها را حل می‌کند.

وارنیش فلوراید یک ژل طلایی است که بر روی سطوح دندان خشک اعمال می شود. طعم وارنیش دلپذیر است و بوی میوه می دهد. اگر در طول سال حداقل دوبار از وارنیش فلوارید استفاده کنید بیشترین اثر را برای دندان های شما در پی خواهد داشت.

جدیدترین توصیه‌های فلوراید‌تراپی انجمن دندان‌پزشکی

فلوراید تراپی مهره‌های لِگو است؛ یعنی برای اینکه بتواند مؤثر باشد؛ باید رژیم غذایی هم اصلاح شود. مسواک و خمیردندان روزی دو بار و چکاپ‌های منظم دندان‌پزشکی هم کنار آن باشد. آن‌وقت می‌توانیم اثر معجزه‌آسای آن را ببینیم؛ اینکه شما یک‌بار فلوراید بزنید و بعد بگویید که نه فرقی نکرده است. باز هم درد دارد و پوسیدگی‌ها بیشتر شده است؛ مشخص است که نمی‌تواند مؤثر باشد.

فلوراید جدید یا اِس دی اِف (SDF) به خاطر یون نقره‌اش بسیار مؤثر بوده و البته درصد فلوراید آن کمی کمتر است. اما باید دقت کنیم که ممکن است تغییر رنگ داشته باشد. در بسیاری از اوقات دندان‌پزشک ترجیح می‌دهد که همراه با این فلوراید یا وارنیش فلوراید معمولی، ترکیبی استفاده کند. نکته‌ی مهم این است که فواصل آن چگونه باشد. معمولاً سه هفته الی یک ماه یک‌بار، برای کودک شما ۳ الی ۴ بار فلوراید زده می‌شود.

فلوراید جدیدی که همه درباره‌اش صحبت می‌کنند چیست؟

امروز می‌خواهم در مورد فلوراید جدیدی صحبت کنم که بسیار مطرح شده است. می‌دانید که فلورایدتراپی کمک می‌کند که مینای دندان در مقابل پوسیدگی مقاوم باشد. این روزها فلوراید جدیدی بسیار مطرح شده است که ترکیبات نقره دارد.

ترکیبات نقره سرعت پوسیدگی را خیلی کم کرده و آن را متوقف می‌کند. البته برخی معتقدند که این ترکیب جدید سبب مسدود شدن مسیرهای عصبی ‌می‌شود. بنابراین نمی‌تواند به طور کامل جایگزین آن وارنیش فلورایدهای معمولی شود. اندیکاسیون‌های خاص خودش را دارد.

فلوراید SDF را کجاها می‌توانیم استفاده کنیم؟

فلوراید SDF یک نوع وارنیش فلوراید معمولی است که در مطب استفاده می‌شود؛ یک قلم‌مو دارد و ماده‌‌ی آن حالت ژله‌ای و خمیری دارد. همچنین بر اساس ریسک پوسیدگی دو الی چهار بار از این ماده بر روی دندان زده می‌شود.

گاهی کودک ما سن کمی دارد یا شرایطی پیش می‌آید که ما نمی‌توانیم تحت آرام‌بخشی یا بیهوشی کار دندان‌پزشکی او را انجام دهیم.

ترکیب جدید اِس دی اِف (SDF)؛ یعنی سیلور دی آمین فلوراید (Silver Diamine Fluoride) را داریم. اثربخشی اولیه‌ی این ترکیب به خاطر ترکیبات نقره‌ی آن است؛ این ترکیب سریعاً به قسمت‌های پوسیده وصل می‌شود. سبب کم کردن یا متوقف شدن سرعت پوسیدگی با ضریب اثربخشی بالایی می‌شود. حتی ممکن است درصد فلوراید آن نسبت به وارنیش فلورایدهای معمولی کمتر باشد.

اگر کودک ما در شرایطی باشد که نتوانیم برای او کار جنرال را انجام دهیم؛ یعنی کار تحت بیهوشی یا آرام‌بخشی شود یا والدین راضی نباشند؛ می‌توانیم از این ترکیب جدید با فواصل سه هفته تا یک ماه یک‌بار برحسب ریسک پوسیدگی استفاده کنیم. این ترکیب مثل وارنیش فلوراید معمولی نیست؛ یک قطره‌ی کوچک برحسب وزن کودک است و با قلم‌مو فقط بر روی سطح پوسیده زده می‌شود. باید صبر کنیم تا خودش خشک شود. استفاده از آن بسیار حساس است.

از خصوصیات اصلی این ترکیب تغییر رنگ خیلی تیره‌ای است که به‌جا می‌گذارد؛ واقعاً دندان را سیاه می‌کند. البته این ترکیب‌هایی که در بازار ایران هست خیلی تغییر رنگ تیره‌ای می‌دهد؛ ولی این نوع اَدونتِیج اَرِست تغییر رنگ خیلی کمتر و محدودتری را به‌جا می‌گذارد.

والدین باید آگاهی داشته باشند که این تغییر رنگ از بین نمی‌رود. به فرض بر اساس گفته‌ی بعضی از همکاران دو سه هفته‌ی آینده کم‌رنگ می‌شود؛ اما این‌طور نیست. البته اگر بر روی پوست صورت یا دست ریخته شود از بین می‌رود. اما اثر آن بر روی دندان‌ها به این صورت نیست و باید در این مورد افراد آگاهی داشته باشند.

نوع ادونتیج اَرِست (Advantage Arrest) تغییر رنگ کمتری می‌دهد؛ نسبت به این نوعی که در بازار ایران است. اما به هر صورت تغییر رنگ خودش را دارد. مهم این است که فقط بر روی نقاط پوسیده زده شود؛ گاهی اوقات برحسب صلاح‌دید و نظر دندان‌پزشک به‌صورت ترکیبی با وارنیش فلوراید معمولی زده می‌شود.

در نظر بگیرید که اگر درد کودک شبانه باشد؛ یعنی به عصب رسیده باشد؛ قرار نیست که این کار مؤثر باشد. پس در مراحل فعال پوسیدگی می‌تواند اثربخشی بسیار خوبی داشته باشد.

نکات و توصیه هایی که باید بعد از انجام فلورایدتراپی انجام داد؟

اما چند نکته‌ را باید در مورد فلوراید‌تراپی و توصیه‌های بعد از کار بگویم:

اولین نکته این است که وقتی می‌خواهیم فلورایدتراپی را انجام دهیم؛ بهتر است که روی یونیت باشد. اگر مراکز بهداشت این وارنیش فلوراید را به دست شما دهند و بگویند که در خانه آن را برای کودکتان استفاده کنید؛ این کار هیچ فایده‌ای ندارد.
دومین نکته، موقعیت کودک روی یونیت باید به حالت تقریباً نشسته یا نیمه نشسته باشد. ساکشن باید گوشه‌ی لپ او باشد تا آب‌های لپ او را به‌خوبی بکشد. همچنین باید دندان‌ها نیمه‌خشک باشند تا فلوراید بتواند به‌خوبی بچسبد و اثربخش باشد.

سومین نکته، بهتر است که کودک در خانه مسواک زده باشد و بعد او را به مطب بیاورید. بعد از اینکه با قلم‌مو فلوراید زده شد؛ ما معمولاً یک الی ۴ دقیقه صبر می‌کنیم تا خشک شود؛ سپس کودک را از روی یونیت پایین می‌آوریم و یک لیوان را به دست او می‌دهیم. سپس به او می گوییم که آب دهانش را در لیوان خالی کند؛ به این دلیل که اگر غلظت فلوراید زیاد باشد؛ ممکن است کمی از آن از حلق پایین برود. با خالی شدن آب دهان در لیوان، از این اتفاق جلوگیری می‌شود. اما اگر کودک ماده‌ی فلوراید را قورت داد نگران نباشید و اتفاق خاصی نمی‌افتد.

چهارمین نکته، معمولاً توصیه‌ی ما این است که تا نیم ساعت بعد از کار رعایت کنید و کودک چیزی نخورد و ننوشد؛ اما اگر کودک خیلی تشنه بود؛ می‌توانید از یک سری مایعات شفاف بدون پالپ مثل آب استفاده کنید. این توصیه‌ی جدید انجمن دندان‌پزشکی است. اما بهتر است که این نیم ساعت رعایت شود؛ اگر بعدازظهر تشریف آورده‌اید و کودک فلورایدتراپی شده است؛ آن شب مسواک نزند و غذاهای رنگی و سفت هم نخورد. این کار کمک می‌کند که هرچقدر قرار است فلوراید جذب شود؛ در آن شب اتفاق بیفتد.

نکته مهم: چکاپ‌های منظم و فلوراید‌تراپی‌های پیگیر و مداوم می‌تواند بسیار اثربخش باشد؛ در نهایت شما می‌توانید اثر معجزه‌آسای آن را ببینید.

فلوراید تراپی را برای چه اشخاصی می توان انجام داد؟

هر شخصی که به دنبال حفاظت و مراقبت از دندان های خود است می تواند از این روش درمانی استفاده کند.بیشترین کاربرد فلوراید تراپی برای اشخاصی است که دندان هایشان دچار پوسیدگی شدید شده یا پوسیدگی دندان شان ریشه ژنتیکی و ارثی دارد.با رشد دندان های کودک فلورایدتراپی در حفظ دندان های شیری و کمک به درآمدن ورشد دندان های دائمی نقش مؤثری دارد.

نحوه انجام فلوراید تراپی

برای انجام فلوراید تراپی معمولا ژل یا کف فلوراید بر روی یک قالب شبیه قوس دندان ها قرار می گیرد .در نهایت برای چند دقیقه قالب در دهان کودک وارد می شود تا دندان ها بتوانند فلوارید را به طور کامل جذب کنند.پس از استفاده از فلوراید به منظور جذب بهینه آن حداقل ۳۰ دقیقه از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.فلوراید تراپی می تواند برخی مشکلات محدود در مینای دندان را با جذب کلسیم درمان کند تا دندان های فرد قوی تر شود.

فلوراید زیر نظر متخصص دندانپزشکی کودکان مصرف شود زیرا مصرف دوز بالای فلوراید خطرناک است. سطح دوز سمی فلوراید با توجه به وزن افراد تعیین می‌شود. والدین باید مصرف فلوراید توسط کودکان را کنترل کنند و این محصول را دور از دسترس کودکان به ویژه افراد زیر ۶ سال نگهداری کنند.

مصرف بیش از حد فلوراید باعث آسیب دیدن مینای دندان می شود و برای فرد عوارضی مانند تشکیل لکه های سفید یا رگه رگه،تغییر رنگ دندان به رنگ قهوه ای به همراه دارد.دندان هایی که بر اثر مصرف نادرست فلوراید لک می شوند را نمی توان با رعایت بهداشت دهان و دندان درمان کرد.با استفاده از روش های حرفه ای سایش یا بلیچینگ این امکان وجود دارد که ظاهر لکه ها کاهش یافته با به صورت کامل محو شود.

فواید فلوراید تراپی

بیشتر مواد غذایی که ما در طول روز استفاده می کنیم حاوی شکر هستند. این مواد غذایی به دندان چسبیده و بین دندان گیر می کند. اگر این مواد غذایی را به سرعت پاک نکنید شکر موجود در آن باکتری های موجود در سطح دندان را تغذیه می کند و باعث ایجاد پلاک در سطح دندان و ترشح اسید می شود. اسید ترشح شده در نهایت باعث از بین رفتن مینای دندان می شود. به این فرایند مینازدایی می گویند.

انجام فلوراید تراپی باعث توقف روند مینا زدایی می شود. اگر چه استفاده از فلوراید بیشتر برای پیشگیری از پوسیدگی دندان مؤثر است اما انجام آن در هر مرحله از پوسیدگی دندان به بازیابی سلامت دندان ها و ایجاد شرایط مناسب کمک می کند.تحقیقات انجام شده نشان می دهد انجام فلوراید تراپی بیشتر از آن چه تصور می شود می تواند برای بزرگسالان تأثیرگذار باشد.

عوارض فلوراید تراپی

فلورایدتراپی اگر به صورت کنترل شده برای کودکان و بزرگسالان انجام شود هیچ گونه عوارض جانبی به همراه نخواهد داشت. پس از استفاده از فلوراید می‌توانید مطب دندانپزشک را با احساس خوب ترک کنید. کودک شما نیز پس از استفاده از این روش حس ناخوشایندی نخواهد داشت. فیشور سیلانت دندان یکی از مهم ترین درمان های پیشگیری است که توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.

روش های انجام فلوراید تراپی

برای انجام فلوراید تراپی می توان از روش های زیر استفاده کرد:

روش اول:

در این روش دندانپزشک از فوم فلوراید استفاده می کند. دندانپزشک فوم فلوراید را به طور مستقیم بر روی دندان قرار می‌دهد. بعد از استفاده از این روش بیمار باید تا سی دقیقه از استعمال سیگار خوردن و آشامیدن خودداری کند تا فلوراید به خوبی جذب شود.

روش دوم

دندانپزشک در این روش فلوارید را داخل وسیله ای خاص قرار می‌دهد و به مدت ۹ دقیقه می‌گذارد بر روی دندان باشد. پس از این دندانپزشک محافظ را بر می دارد و از فرد می‌خواهد دهان خود را شستشو دهد.

روش سوم

در این روش از وارنیش فلوراید استفاده می‌شود. وارنیش فلوراید از سدیم فلوراید پنج درصد تشکیل شده است. این فلوراید به حالت ژل طلایی رنگی است که بر روی دندان ها زده می‌شود. برای انتخاب روش درمانی مناسب باید گزارش کاملی از سوابق سلامتی و درمان خود به دندانپزشک بدهید.

میزان فلوراید مورد نیاز

بر اساس توصیه انجمن دندانپزشکی آمریکا بسته به میزان بهداشت دهان و دندانتان حتما هر سه ماه ،شش ماه یا ۱۲ ماه برای فلورایدتراپی به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر دندان هایتان در معرض خطرپوسیدگی شدید باشد دندانپزشک برای شما یک محلول شستشو یا ژل مخصوص فلوراید برای استفاده منظم در منزل تجویز می کند.در ادامه میزان فلورایدی که افراد بر اساس سن شان می‌توانند مصرف کنند را برای شما نام می بریم:

تولد تا ۳ سالگی:۰.۱ تا ۱.۵ میلی گرم

۴ تا ۶ سالگی:۱ تا ۲.۵ میلی گرم

۷ تا ۱۰ سالگی: ۱.۵ تا ۲.۵ میلی گرم

نوجوانان و بزرگسالان: ۱.۵ تا ۴ میلی گرم

آموزش های لازم قبل و بعد از فلوراید تراپی

• قبل از استفاده از وارنیش فلوراید کودک باید تغذیه مناسبی داشته باشد و به مقدار کافی مایعات مصرف کند.
• قبل از استفاده از فلوراید بهتر است دندان هایتان را با خمیر پروفیلاکسی(درمطب) یا مسواک زدن معمولی تمیز کنید تا هر گونه پلاک یا جرم قابل مشاهده برداشته شود.
• پس از انجام فلوراید تراپی کودک تا نیم ساعت نبایستی چیزی بخورد یا بیاشامد.
• برای خشک کردن وارنیش فلوراید قبل از مرخص کردن بیمار صبر کنید زیرا وارنیش در تماس با مایعات دهان سفت می شود.
• تا پایان روز فلوراید تراپی کودک باید از رژیم غذایی نرم استفاده کند و از خوردن غذاهای سفت پرهیز کند.
• تا صبح روز بعد کودک نباید از مسواک استفاده کند.
• تغییر رنگ سطح دندان، پس از وارنیش فلوراید تراپی طبیعی بوده و به مرور پس از مدتی به حالت اولیه خود باز می گردد.