بیماریهای لثه و مشکلات دهان و دندان در کودکان بسیار شایع است. شاید کودک شما هم با مشکلاتی از جمله آفت و آبسه دندانی مواجه شده باشد. در مجله مطب پزشکی ۳۶۵ شما را با درمان و پیشگیری عفونت لثه، آبسه و افت دندان کودکان آشنا می کنیم.
انواع بیماریهای پریودنتال در کودکان
التهاب خفیف لثه یک بیماری شایع در کودکان است و سبب تورم بافت لثه، قرمز شدن آن و خون افتادن سریع لثه می‌شود. بیماری التهاب شدید لثه افراد جوان را درگیر می نماید. در نوجوانان دیده شده است و دندان‌های نیش و آسیاب را درگیر می‌کند.
علل بیماریهای لثه
نوجوانان در اوایل بلوغ دچار بیماریهای لثه می شوند. در این دوره هورمون پروژسترون و استروژن افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه، حساسیت لثه‌ها بیشتر می‌شود. مهم‌ترین علت بیماریهای لثه کودکان عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. ابتلا به بعضی از بیماری‌ها خطر بیماری های لثه در کودکان را بالا می برد.
مهم‌ترین دلایل بیماریهای زیر است:
- سندرم کیندلر
- سندروم دان
- دیابت نوع ۱
- پاپیلون
- سندروم پاپیلون لفور
- عوامل ژنتیکی
عفونت لثه و دندان کودکان به علت رشد سریع باکتری بوجود می‌آید. پاکت لثه‌ای در بیماری لثه شکل می‌گیرد و از سطح دندان‌ها به عقب میرود. عفونت لثه سبب عمیق شدن فاصله بین دندان‌ها و لثه‌ها خواهد شد. شیار عمیق شده را پاکت لثه می‌نامند. در پاکت لثه باکتری‌ها، جرم و ذرات غذا گیر کرده است. در اثر رشد سریع باکتری، بافت لثه ورم می کند که نتیجه اش نابودی سریع بافت‌های استخوان اطراف دندان است. عفونت لثه دردناک و حساس به لمس و سردی و گرمی موادغذایی و نوشیدنی ها می باشد.
عوامل ایجاد عفونت لثه یا آبسه دندان در کودکان
برای عفونت لثه عوامل مختلفی وجود دارد در زیر به آن اشاره می کنیم:
- ژنتیک و ارث
- برخی از مواد غذایی
- تنفس از دهان که منجر به خشک شدن شدید لثه‌ها و دندان‌ها می شود.
- رژیم غذایی نادرست
- بیماری های سیستم ایمنی
- دیابت
- ضربه به دندان به دلیل آسیب‌دیدگی یا افتادن
- فشار بر دندان به علت ساییدن
- رسیدن به دوران بلوغ
- دندان قروچه
- مصرف داروهای خاص
- پوسیدگی دندان
علائم عفونت لثه و آبسه دندان در کودکان
نشانه های بیماری های لثه عبارتند از :
- خون ریزی لثه هنگام مسواک زدن
- درد شدید و ضربان دار
- تغییر رنگ یا لقی دندان
- تب
- درد هنگام جویدن غذا
- تورم لثه و رنگ قرمز روشن لثه
- برآمدگی در نزدیک دندان عفونی
- عقب رفتن لثه
- زخم روی لثه
- دندان‌های حساس به سرما یا گرما
- بوی بد دهان که با مسواک برطرف نمی شود.
- خط دندان از بین می رود.
- حفره بین دندان ها و لثه ها
- حساسیت دندان
- پلاک داخل دندان
- زخم معده
- دردی که خواب را مختل می‌کند
- تشکیل یک شکاف بین دندان ها و لثه ها
- تغییر در موقعیت دندان‌ها
- درد در اثر لمس لثه اطراف دندان
- انتشار درد به گوش، فک و گردن
درصورت مشاهده علائم آبسه دندانی به دندانپزشک کودک مراجعه کنید.
عوارض عفونت لثه کودکان
عفونت دندان کودکان از علائم بیماری لثه می‌باشد و عوارض اش عبارت است از:
- افتادن دندان
- لقی دندان
- پس رفتن لثه‌ها
- پاکت‌های پریودنتال
- از بین رفتن استخوان
- بوی بد دهان در کودکان
- خون ریزی لثه‌های حساس
- ایجاد فضاهای بین دندان‌ها
- اگر عفونت لثه و دندان درمان نشود، عفونت به آرواره ها و سر و گردن گسترش پیدا می کند.
پیشگیری از التهاب و عفونت لثه
برای این که دچار التهاب لثه نشوید موارد زیر را رعایت کنید:
- استراحت کافی داشته باشید و از استرس پرهیز کنید.
- سیگار و الکل مصرف نکنید.
- محدودیت در مصرف قندها و کربوهیدرات
- در زمان ارتودنسی بیشتر به بهداشت دهان و دندان اهمیت دهید.
برای پیشگیری از عفونت لثه کودکان بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
۱.مسواک زدن
فرزند خود را تشویق کنید حداقل دو بار در روز مسواک بزند و بر مسواک کودکتان نظارت داشته باشید. استفاده از نخ دندان و دهانشویه بسیار مهم است.
۲.کاهش مصرف کربوهیدرات
از نوشیدنی‌های قندی، مانند نوشابه و آب‌میوه‌های صنعتی دوری کنید. دقت کنید نوزاد با مکیدن شیشه نخوابد.
۳.مراجعه منظم به دندانپزشکی
فرزند خود را به‌طور منظم به دندانپزشک کودکان ببرید. پیشگیری بهتر از درمان است. رعایت بهداشت دهان و دندان از عفونت دندان جلوگیری خواهد کرد.
۴.آنتی بیوتیک ها
اگر عفونت لثه کودک زیاد باشد، آنتی بیوتیک تجویز می شود. از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک بپرهیزید.
درمان عفونت لثه کودکان در خانه
۱- چای
چای از گیاهان دارویی، پرخاصیت و بهترین دهانشویه برای التهاب لثه است. چای یک دهانشویه گیاهی می باشد. چای ملایم کم رنگ و آب نمک از جمله دهانشویه های طبیعی و غیر مخرب برای حفظ سلامت دهان و دندان هستند. آب نمک التهاب را تسکین داده و در کاهش درد موثر است.
۲- قاشق نمک را با آب ولرم مخلوط کنید.
محلول را در دهان خود بچرخانید و بیرون بریزید. هر روز انجام دهید تا التهاب لثه تان از بین رود.
۳- لیموترش بهترین دهانشویه برای تسکین التهاب لثه: دو تا سه قطره لیمو ترش را در آب رقیق کنید. محلول را در دهان غرغره کرده و بیرون بریزید. این کار را روزانه انجام دهید.
۴-آلوئه ورا در کاهش التهاب لثه موثر است و نیازی به رقیق سازی ندارد. آن را در دهان بچرخانید و خارج کنید. هر روز این کار را تکرار کنید.
۵-روغن درخت چای برای درمان ورم لثه موثر است. چند قطره روغن درخت چای به آب گرم اضافه کنید. محلول را در دهان بچرخانید و بعد خارج کنید. هر روز تکرار کنید.
۶-مریم گلی یا برگ گواوا برای درمان ورم لثه موثر است. آن ها را بجوشانید و غرغره کنید. چرخاندن روغن در دهان برای بهبود سلامت دهان و دندان موثر است. روغن نارگیل حاوی اسید لوریک است که دارای خواص ضد التهابی می باشد.
۷-از استامینوفن و یا ایبوبروفن استفاده کنید.
۸-کمپرس یخ و یا حوله گرم باعث کاهش درد خواهد شد.
تشخیص عفونت لثه و آبسه دندان در کودک
- ضربه زدن ملایم بر روی دندان ها
- تصویربرداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی) از دندان
- محرک الکتریکی خفیف، داغ و یا سرد استفاده می شود تا رفتار اعصاب داخل دندان بررسی شود.
درمان عفونت لثه کودکان
عفونت دندان مخرب است و در صورت عدم درمان منجر به آسیب به رباط‌ها و استخوان می شود و موجب افتادن دندان می گردد. برای درمان عفونت و آبسه دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.
۱.تخلیه عفونت
هدف اصلی درمان تخلیه عفونت است، با خراش دادن جدار پاکت انجام می شود.
۲.جرم گیری دندان و ریشه دندان
پس از تخلیه عفونت، از طریق جرم‌گیری دندان و ریشه آن، پلاک و جرم چسبیده به سطح ریشه از بین میرود و از بروز عفونت جلوگیری می‌کند. جرم‌گیری دندان و ریشه دندان توسط آنتی‌بیوتیک موضعی انجام می شود.
۳.بازیابی بافت لثه
پاکت عمقی لثه‌ای برای جلوگیری از عفونت جراحی می شود و توسط پودرهای مخصوص استخوانی بازیابی صورت انجام می شود. بدون درمان قطعی، احتمال عفونت در آینده هست.
۴.روکش یا پرکردن دندان
اگر درمان عفونت دندان در اطراف پرشدگی یا روکش رخ بدهد نیاز به ترمیم مجدد دندان دارد.
۵.پیوند استخوان
بسته به مشکل لثه، استخوان اطراف دندان را احیا می کنند و توسط گرافت استخوانی صورت می گیرد. ترکیبی از بازسازی بافت و تغییر موقعیت بافت است.
۶.عصب‌کشی و ترمیم ریشه دندان
اگر دندان دچار عفونت شود، علاوه بر درمان لثه، عصب‌کشی هم انجام می شود.
۷.کشیدن دندان
اگر دندان به شدت آسیب دیده باشد، کشیدن دندان یک گزینه برای جلوگیری از حرکت و تغییر شکل فک مناسب است.
اگر آبسه در مراحل اولیه باشد، دندانپزشک یک برش در محل آبسه ایجاد کرده و با سالین چرک را تخلیه می‌کند. اگر دندان آسیب دیده باشد، ممکن است دندانپزشک آن را بکشد. برای درمان دندان و جلوگیری از آسیب کامل عصب‌کشی می کند.
انواع آبسه لثه کودکان
انواع آبسه لثه کودکان شامل موارد زیر است:
۱.آبسه لثه
اولین نوع آبسه دندان، آبسه روی لثه است در ناحیه‌ای از لثه که نزدیک‌ترین فاصله به قوس دندان را دارد، انجام می شود. دندان از قبل دچار پاکت نمی‌باشد و در اثر ذرات غذا یا ضربه جسم خارجی به لثه دچار التهاب می‌شود. آبسه یک تورم است و به علت عفونت باکتریایی در لثه جمع می‌شود. آبسه دندان در ریشه دندان یا بین دندان و لثه ایجاد می‌شود.
۲.آبسه بین لثه و دندان
نوع پیشرفته‌تر آبسه، آبسه فضای بین لثه و دندان است. این مشکل برای دندانی است که از قبل دارای پاکت‌های پریودنتال و تحلیل استخوان بوده است.
این نوع آبسه در امتداد لثه‌ها که شیار لثه عمیق شده، شکل می‌گیرد. عمق پنج میلی‌متری پاکت، محیطی مناسب برای آبسه است.
۳.آبسه هم زمان لثه و دندان
آبسه لثه و ریشه دندان هم زمان اتفاق می‌افتد. عفونت لثه در خارج از دندان، داخل دندان و یا در هر دو وجود دارد. برای رسیدن باکتری به دندان و لثه دندان‌ها راه های زیادی وجود دارد. پوسیدگی و ترک‌های دندان و ترمیم نامناسب دندان آبسه دندان را بیشتر می کند. باکتری‌ها پس از ورود به دندان به کانال‌های میکروسکوپی جانبی ریشه‌های دندان وارد می شوند. باکتری‌ها در داخل و اطراف دندان سبب التهاب با درد می شوند. عفونت لثه با درد همراه است.
مراقبت های پس از درمان
- روغن میخک، روغن نعناع و روغن پونه کوهی دارای خواص ضد عفونی و ضد قارچ هستند.
- مسواک زدن با روغن میخک موثر است.
- غرغره دهان با آب نمک ولرم
- یک قاشق سرکه سیب را با یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و دهان را با آن شست‌شو دهید.
- روغن زیتون باکتری را می‌کشد و عفونت را از بین می‌برد.
آفت لثه در کودکان
آفت دهان کودک زخم های دردناک، سطحی و قرمز رنگ است که در دهان، بر روی لثه ها، در داخل لب ها و پشت گونه یا زبان است. اگر زخم بیرون لب ها باشد، آفت دهان نیست. آفت دهان توسط ویروس تب خال، سمپاتوس ویروس و کاندیدا ایجاد می گردد. آفت دهان، بافت دهان را گرفتار می کند و مسری نیست. آفت دهان در هر سنی رخ می دهد و در کودکان به علت استرس یا آسیب بافتی به وجود می آید.
علائم آفت دندان
نشانه های آفت دهان کودک موارد زیر است :
- زخم های دارای مرکز سفید با محوریت قرمز
- اندازه آفت ها کمتر از ۶ میلی متر
- درون لب ها و پشت گونه ها ایجاد می شود
- دردناک است
- در هرنوبت، یک آفت دهان در کودک ایجاد می شود.
- تب مشاهده نمی شود.
- آفت دهان کودک دوره، ۱ تا ۲ هفته ای دارد.
علل آفت دندان کودکان
علت های آفت دهان کودک عبارتند از:
- کمبود اسید فولیک، ویتامین B12 وآهن
- بیماری های لوله گوارش
- حساسیت های غذایی
- لوریل سولفات ماده تشکیل دهنده خمیر دندان ها و دهانشویه ها است. با آفت دهان ارتباط دارد و دوره بهبودی را افزایش می دهد.
مراقب از کودک برای درمان آفت لثه
- استفاده از کمپرس یخ
- تهیه غذاهای سرد و جلوگیری از مصرف غذاهای داغ و تند
- دوری از مصرف چیپس و آجیل
- عدم استفاده از خمیر دندان و دهانشویه حاوی لوریل سولفات
- استفاده از مسواک های نرم
- پرهیز از مصرف مواد غذایی تند، شور واسیدی مانند لیمو و گوجه فرنگی
- رعایت بهداشت دهان و دندان کودک
تشخیص آفت دهان کودکان
برای تشخیص آفت دهان کودک باید به موارد زیر توجه کنید:
- کودک بی‌دلیل گریه می‌کند.
- از دست دادن اشتهاو عدم صحبت کردن صحیح
- اگر پزشک به بیماریهای خودایمنی یا سوءتغذیه مشکوک شود، آزمایش شمارش سلول‌های خونی، بررسی فاکتورهای التهابی و مواد معدنی و ویتامین‌ها را برای کودک می نویسد.
درمان آفت لثه کودکان
جهت کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی، دندانپزشک داروهای ضدالتهابی کورتیکواستروئیدهای موضعی مانند پماد یا ژل را تجویز می‌کند. از مسکن‌هایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن، استفاده کنید. لیدوکائین یا داروهایی مثل دیفن‌هیدرامین، آلومینیم هیدروکسید و منیزیوم هیدروکسید در درمان آفت لثه کودکان کاربرد دارند. از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند تتراسایکلین و کلوتریمازول هم می توانید استفاده کنید. از مسواک نرم، نخ دندان و دهانشویه استفاده کنید. در موارد شدید از نیترات نقره یا لیزر استفاده کنید.
درمان آفت لثه کودکان در خانه
درمان آفت دهان کودکان استفاده از موارد زیر است:
آب عسل ولرم
روی محل زخم عسل بمالید. یا آب عسل غرغره کنید.
محلول زردچوبه گرم
این ادویه ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی است.
روغن یا آب نارگیل
مقداری آب نارگیل در دهان قرقره کنید.
برگ سیر
برگ سیر را دو بار با آب گرم جوشانده و غرغره کنید.
آلوئه ورا
آلوئه ورا ضد التهاب و آنتی باکتریال است. ژل را به تنهایی یا با آب مخلوط کنید و روی آفت قرار دهید.
برگ یا عصاره شیرین بیان
یک قاشق شیرین بیان را با آب مخلوط کرده و در طول روز قرقره کنید.
آب نمک
نمک و بیکینگ پودر را با آب مخلوط کرده و از کودک بخواهید غرغره کند.
آفت دهان نشانۀ چه بیماری‌هایی است؟
- آفت دهان با زخم تناسلی، درد مفاصل و التهاب چشم نشانۀ بیماری بهجت است.
- آفت دهان با دل‌درد، گرفتگی و درد شکم و اسهال، نشانۀ بیماری التهابی روده است.
- آفت همراه با اسهال و درد شکم پس از خوردن گلوتن مرتبط با بیماری سلیاک می باشد.
- آفت دهان با تب، خستگی، التهاب گلو و بزرگی غدد لنفاوی مرتبط با سندروم PFAPA یا سندروم مارشال هست.
علت ارتباط التهاب لثه و بوی بد دهان چیست؟
به دلیل تجمع باکتری ها و گاز گوگرد دهان بوی بدی می گیرد.
آیا اقدامات خانگی برای درمان آبسه کودک کافی است؟
خیر. اقدامات در منزل از کارهای اولیه برای کاهش درد هستند. حتما برای درمان قطعی به دندانپزشک مراجعه شود.
