قبلا کاشت ایمپلنت دندان فقط توسط جراحان دهان و دندان و پریودنتیست ها (متخصصین جراحی لثه و ایمپلنت) انجام می شد. اما امروزه دندانپزشکان عمومی نیز به میزان گسترده ای خدمات پیچیده و دشوار جراحی ایمپلنت را ارائه می دهند. ایمپلنتهای دندانی ممکن است برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته و یا ایجاد اباتمنت (پایه و تکیه گاه) برای پروتزهای کامل یا جزئی (پارشیال) استفاده شوند.
در دهه ۱۹۶۰، فردی به نام برانمارک مفهوم اسئواینتگریشن (osseointegration) را در مورد ایمپلنت های دندانی به عرصه دندانپزشکی معرفی کرد. اسئواینتگریشن یک روش جراحی است که هدف آن ارائه کیفیت بهتر زندگی و بهبود عملکرد و تحرک به افرادی است که قطع عضو شده اند. جراحی شامل قرار دادن یک ایمپلنت فلزی در استخوان اندام باقی مانده است که سپس مستقیماً به پروتز متصل می شود و مشکلات مربوط به سوکت را از بین می برد.
از آن زمان، بسیاری از انواع مختلف ایمپلنت های دندانی به بازار معرفی شده اند و در دندانپزشکی معمول مورد استفاده قرار می گیرند. اسئواینتگریشن، وقتی که برای ایمپلنتهای دندانی به کار می رود، به نتیجه پس از کاشت ایمپلنت اشاره دارد؛ که در آن استخوان مدولاری در ماده ایمپلنت رشد کرده است، بدون اینکه لایهای از بافت همبند بین استخوان و مواد آلوپلاستیک ایمپلنت قرار گیرد.
انواع روش های کاشت ایمپلنت کدامند؟
به طور کلی، روش و تکنیک جراحی بر اساس محل مورد نظر، تراکم استخوان و حجم استخوان تعیین می شود. تکنیک های با فلپ (flapped) و بدون فلپ (flapless) که با نام ایمپلنت فوری هم شناخته می شود؛ همچنین ایمپلنت با لیزر در دسترس هستند.
ایمپلنت های تکی یا چندتایی را می توان در استخوان بی دندان، استخوان پیوند شده یا حفره های تازه استخراج شده قرار داد. امروزه به پیشرفت تکنولوژی در عرصه دندانپزشکی می توان برای قرار دادن هرچه دقیق تر ایمپلنت های دندانی به صورت یکپارچه میتوان از موارد زیر استفاده کرد:
- سی تی اسکن
- چاپ سریع و نمونه سازی
- اسکن نوری
- CAD-CAM
در نتیجه این پیشرفت فناوری ایمپلنت دیجیتال، جراحان توانسته اند با کاشت دقیق تر ایمپلنت، به نتایج با ماندگاری بالاتری دست یابند. جراحی ایمپلنت دندانی با کمک CT، باعث کاهش زمان عمل، بهره گیری از روشهای فلپ لس (flapless) و کاهش درد و تورم بعد از عمل میشود. تکامل سی تی اسکن از روشهای پرتوی فن به روشهای اسپیرال (مارپیچی)، منجر به توسعه اسکنرهای سی تی پرتو مخروطی (CBCT) با کاهش دوز تابش شده است، که امروزه در انواع ایستاده، دراز کشیده، نشسته و سیار در دسترس است.
انواع موقعیت یابی ایمپلنت های دندانی
موقعیت ایمپلنت با توجه به سلامت استخوان فک و همچنین اولویت (ترجیح) بیمار تعیین می شود. بسته به این عوامل، ممکن است از یکی از انواع ایمپلنت زیر استفاده گردد:
ایمپلنت های اندوستال: ایمپلنت های اندوستال مستقیماً در استخوان فک قرار می گیرند. آنها معمولاً از تیتانیوم ساخته می شوند و به شکل پیچ های کوچک هستند. انواع آندوستال رایج ترین نوع ایمپلنت دندانی است زیرا از استخوان فک بیمار در برابر آسیب دیدگی در طول زمان محافظت می کند. ایمپلنت اندوستال به مقدار مناسبی از تراکم استخوان برای قرار دادن نیاز دارد. بیماران با تراکم استخوان پایین ممکن است نیاز به پیوند استخوان برای تقویت فک قبل از عمل داشته باشند.
ایمپلنت ساب پریوستال: این نوع ایمپلنت ها در زیر لثه قرار می گیرند. تفاوت اصلی بین ایمپلنت های ساب پریوستال و اندوستال این است که ابزارهای ساب پریوستال در استخوان فک تعبیه نمی شوند، بلکه روی آن یا بالای آن قرار می گیرند. این نوع ایمپلنتها معمولاً در بیمارانی استفاده میشوند که استخوان فک سالم کافی برای حمایت از ایمپلنت اندوستال ندارند و از طرفی بیمار نمیخواهد پیوند استخوان را برای بازسازی استخوان فک انجام دهد. دندانپزشک تراکم استخوان فک بیمار را ارزیابی می کند تا تعیین کند که کدام موقعیت ایمپلنت بهتر است و در عین حال ترجیح بیمار را نیز در نظر می گیرد. هنگامی که با توجه به شرایط بهترین نوع موقعیت یابی ایمپلنت انتخاب شد، نوبت به انتخاب روش کاشت ایمپلنت می رسد. اینجاست که یک سوال پیش می آید:
انواع روش های کاشت ایمپلنت چیست؟
چندین تکنیک مختلف برای قرار دادن ایمپلنت های دندانی در محل خود وجود دارد.
تکنیک کاشت سنتی ایمپلنت (Traditional Implant Technique)
تکنیک سنتی نیاز به مراحلی دارد که ممکن است در طی چند ماه انجام شود. روش کاشت سنتی ایمپلنت به این صورت است که معمولاً با یک ایمپلنت اندوستال که از سه قسمت ساخته شده است شروع می شود.
۱- خود ایمپلنت شبیه یک پیچ به نظر می رسد و به عنوان ریشه دندان مصنوعی عمل می کند. این قسمت در حین جراحی در فک قرار می گیرد. به طور معمول برای هر دندان مصنوعی یک ایمپلنت وجود دارد، اما این می تواند بر اساس تعداد دندان های از دست رفته بیمار متفاوت باشد.
۲- قطعه رابط میانی که تکیه گاه یا اباتمنت نامیده می شود، به بالای ایمپلنت متصل می شود و تاج دندان را نگه می دارد.
۳- پس از بهبودی ایمپلنت به مدت چند هفته، روکشی که به صورت سفارشی و مطابق با دندان های دیگر بیمار ساخته شده است، برای تکمیل ایمپلنت دندان به اباتمنت وصل می شود.
کاشت ایمپلنت به روش فوری (Immediate load dental implants)
با استفاده از این روش، دندانپزشک بلافاصله پس از کاشت ایمپلنت، یک دندان موقت را روی آن قرار می دهد. ایمپلنت های دندانی سنتی قبل از قرار دادن روکش، نیاز به یک دوره بهبودی دارند. اما در روش فوری، دندان موقت که در نهایت با یک روکش دائمی جایگزین می شود، بلافاصله پس از جراحی در محل مورد نظر قرار می گیرد. این بدین معنا است که، ایمپلنت فوری این امکان را فراهم می کند تا بیماران در یک روز کاشت ایمپلنت دندان بدون جراحی را تجربه کند. اگر بیمار به اندازه کافی استخوان طبیعی داشته باشد، این روش یک گزینه مناسب و ایده آل به حساب می آید.
مینی ایمپلنت های دندانی (Mini dental implants)
مینی ایمپلنت ها به اندازه یک خلال دندان هستند. کاشت مینی ایمپلنت، یک روش کمتر تهاجمی است و معمولاً برای تثبیت پروتزهای تحتانی استفاده می شود. اگر بیمار اکثر دندانهای خود را از دست داده باشد و از پروتز استفاده میکند، مینی ایمپلنتهای دندانی ممکن است به نگه داشتن دندان مصنوعی تا حد بیشتری کمک کنند. مینی ایمپلنت ها معمولاً برای جایگزینی ایمپلنت های معمولی استفاده نمی شوند زیرا نمی توانند فشار کامل را در زمان خوردن و گاز گرفتن تحمل کنند.
ایمپلنت های All-on-4 (All-on-4 implants)
ایمپلنت های All-on-4 ممکن است راه حلی برای بیمارانی باشد که اکثر یا تمام دندان های بالا یا پایین خود را از دست داده اند. این تکنیک تنها با استفاده از چهار ایمپلنت تیتانیوم در استخوان فک، ایمپلنت های کامل دهان را فراهم می کند. ممکن است برای بیمارانی که تراکم استخوان فک مناسبی دارند، گزینه خوبی باشد تا قوس کامل دندانها را پشتیبانی کنند. اگرچه ایمپلنت های All-on-4 راحت هستند، اما برای همه مناسب نیستند.
ایمپلنت پانچ
متد کاشت ایمپلنت پانچ، یکی از انواع روش های کاشت ایمپلنت است و جزء جراحی ایمپلنت flapless طبقه بندی می گردد، از فرزهای چرخشی یا پانچ بافت برای دسترسی به استخوان بدون افزایش فلپ استفاده می گردد، بنابراین عروق خونی و بافت نرم اطراف موضع مورد نظر به خوبی حفاظت می شوند و آسیبی نمی بینند.
سخن پایانی
انتخاب ایمپلنت و روش کاشت دندان نیاز به همکاری نزدیک بیمار و پزشک دارد و این دندانپزشک با تجربه در زمینه ایمپلنت است که بهتر از هر فرد دیگری می داند کدام روش از بین انواع روش های کاشت ایمپلنت برای هر بیمار مناسب است.